Wszystko zaczęło się dawno, dawno temu, kiedy to ludzie potrzebowali szybkiego i taniego środka transportu, pozwalającego na swobodne przemieszczanie się po wzburzonych wodach. Czasy zmieniły, a wraz z nimi funkcje i wymagania wobec pływających jednostek. Obecnie żeglarstwo uznawane jest za dyscyplinę sportową, przez innych za rodzaj turystyki, a dla wielu – pozostaje po prostu ciekawym sposobem na spędzanie wolnego czasu i oglądania piękna tego świata z zupełnie innej perspektywy.
• Rodzaje żaglowców ze względu na liczbę żagli
• Rodzaje żaglowców ze względu na rodzaj napędu
• Na co zwrócić uwagę kupując żaglowiec?
Podział żaglowców jest bardzo rozbudowany, a klasyfikacji dokonać możemy ze względu na różne kryteria.
Najpopularniejszą odmianą żeglarstwa jest żeglarstwo wodne. Nie możemy zapomnieć jednak również o dużej grupie osób, które używają żagli na lądzie (żaglowozy) oraz na zamarzniętej tafli wody (bojery). Żeglować możemy więc wszędzie, niezależnie od pory roku i typu podłoża.
Możemy dokonać podziału także ze względu na wielkość jednostek. Najmniejsze to żaglówki, większe jachty, a największe nazywane są żaglowcami.
Rodzaje żaglowców ze względu na liczbę żagli
Inną klasyfikacją jest podział ze względu na liczbę żagli oraz rodzaj takielunku, czyli osprzętu żaglowego. Biorąc pod uwagę takie kryteria współcześnie wyróżnia się:
Żaglowce jednomasztowe
Jednostki takie mogą występować z różnymi rodzajami ożaglowania. Różnią się one między sobą liczbą podstawowych żagli przednich. Wyróżniamy tu kelty (nieposiadające żadnego żagla przedniego), słupy (jeden żagiel przedni), skutery (dwa żagle przednie) oraz kutry (przynajmniej dwa żagle przednie).
Żaglowce dwumasztowe
Istnieją dwa rodzaje żaglowców dwumasztowych: jol oraz kecz. Oba modele mają przedni maszt wyższy od tylnego, różnią się jednak typem ożaglowania skośnego. Jol cechuje się tym, że ma mniejszy bezanmaszt ustawiony za obrysem linii wodnej (w części nawisu rufowego). Kecz posiada większy bezanmaszt w obrębie linii wodnej.
Wyróżniamy również szkuner, brygantynę oraz bryg. Brygantyna oraz bryg to dwumasztowce, przy czym bryg to żaglowiec rejowy, brygantyna ma natomiast ożaglowanie tzw. mieszane - pierwszy maszt rejowy, drugi skośny.
Żaglowce trzymasztowe
Szkuner jest żaglowcem mającym trzy skośne żagle. Barkentyna posiada rojowe ożaglowanie na pierwszym maszcie, bark natomiast na dwóch pierwszych. Fregata ożaglowaniem przypomina bark, posiada jednak dodatkowy żagiel gaflowy na ostatnim maszcie.
Rodzaje żaglowców ze względu na rodzaj napędu
Są to jednostki, do napędzania których wykorzystuje się jedynie żagiel i siłę wiatru. Można pływać nimi dosłownie po wszystkich akwenach, niezależnie od tego czy jest to jezioro czy morze. Jachty tego typu osiągają do 24 m długości, dłuższe zmieniają swoją nazwę na żaglowce.
Jachty żaglowo-motorowe
Są to jednostki, do napędzania których zamiennie stosować można żagiel oraz silnik mechaniczny. Jest to bardzo przydatne w sytuacjach braku wiatru.
Jachty mechaniczne (bezżaglowe)
Do ich napędzania stosuje się jedynie silnik mechaniczny. Często są to małe jachty, których nie należy mylić jednak z motorówkami.
Na co zwrócić uwagę kupując żaglowiec?
Kupując używany żaglowiec, musimy dokładnie sprawdzić najważniejsze elementy, z których jest on wykonany, a które często podlegają zniszczeniu w czasie eksploatacji. Do elementów, na które koniecznie musimy zwrócić uwagę zaliczają się tu:
Żagle
Powinniśmy zostać przez nas obejrzane i powąchane. Musimy zwrócić uwagę czy nie ma na nich plam od pleśni, przerwań, śladów po szyciu. Zwróćmy też uwagę na to, czy pełzacze są kompletne oraz czy nie brakuje listw, czy kieszenie nie zostały uszkodzone.
Powinniśmy wiedzieć o tym, że pranie żagli w wybielaczu niszczy nici użyte do łączenia brytów. Lepiej jest więc kupować nieczyszczone żagle i zająć się tym samodzielnie.
Maszt
Zarówno maszt jak i system jego opuszczania, bom, mocowanie masztu oraz mechanizm jego kładzenia powinny zostać dokładnie przez nas obejrzane. Powinniśmy również podnieść i opuścić masz, by sprawdzić, czy jest on sprawny.
Miecz
Obejrzyjmy dokładnie miecz, system jego podnoszenia oraz ster. Sprawdźmy, czy unosi się on bez zacięć. Duże zużycie fału miecza może świadczyć o tym, że np. z powodu wadliwej windy będzie wymagane częste jego wymienianie.
Laminat
Każde miękkie uginanie się pokładu czy innych powierzchni może świadczyć o złym stanie laminatu - niewłaściwym wykonaniu usztywnienia konstrukcji lub za cienkim laminacie. Warto jest więc przejść się po obu burtach statku i sprawdzić, czy nie ugina się pod naszym ciężarem.
Laminat wykonany z niewielu warstw jest tańszy, co przekłada się na końcową cenę danego modelu, dzieje się to jednak kosztem mniejszej trwałości.
Takielunek
Olinowanie, sztag, wanty i sposób mocowania lin do pokładu muszą być całkowite sprawne. Warto jest sprawdzić dodatkowo przekroje want - muszą być one zgodne z dokumentacją łódki.
Wnętrze
Warto jest poświęcić czas na dokładne obejrzenie wnętrza łódki. Sprawdźmy zejściówkę oraz podłogę pod sztocklapą. Są to bowiem najczęściej przeciekające elementy podczas deszczu. Zamknijmy i otwórzmy wszystkie luki, sprawdź też czy w ich okolicy nie ma śladów wody. Warto jest dokładnie poszukać wszelkich napraw i przecieków. Wszelka wilgoć, ślady pleśni i nieprzyjemny zapach są dla nas sygnałem alarmowym.
Silnik
Odpalmy go i pozwólmy mu pochodzić chwilę na jałowym biegu. Jeśli po kilku minutach zacznie nierówno chodzić czy dławić się, może to świadczyć o złym jego serwisowaniu. Silnik powinien być jednak sprawdzany przez doświadczonego mechanika, najlepiej motorowego. Powinien on przy tym zwrócić uwagę na to, gdzie łódź była używana. Jeśli była to słona woda - powinniśmy mieć świadomość tego, że silnik szybciej się zużywa.
Ma to bowiem wpływ na korozję elektromechaniczną, m. in. systemu chłodzenia. Warto jest dowiedzieć się też, czy silnik nie był używany w łodzi czarterowej. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że w takim przypadku był on intensywnie eksploatowany przez przypadkowe osoby, niemające wiedzy, jak powinno się dbać o taki sprzęt. Może się to przekładać na stan anod.
Mechanik powinien ponadto sprawdzić stan śrubki klina zabezpieczającego. Zaalarmować powinien nas nieoryginalny klin – może to świadczyć o uszkodzeniu silnika o podwodną przeszkodę. Należy zwrócić też uwagę na poziom, barwę, mętność i konsystencję oleju w spodzie. Bezwzględnie musi on być okresowo zmieniany, zaleca się więc wymienić go bezpośrednio po dokonaniu zakupu łódki.
Jeśli dany silnik należy do modelu zaburtowego, należy sprawdzić czy odpowiednio dobrana jest długość stopki. Jeżeli odległość od górnej części pawęży do stępki wynosi 35-45cm - silnik z krótką stopą; jeżeli 50-55 cm – długa stopa, powyżej 60cm – ultra długa (rzadko spotykane). Podane wartości są orientacyjne i mogą być różne w zależności od marki silnika. W jachtach żaglowych najczęściej stosowane są silniki z długą stopą.
Producent
Łódki w całości konstruowane w stoczniach są budowane zgodnie z projektem, dzięki czemu możemy być pewni, że spełnione są wszelkie wymagania technologiczne. Łódki mogą być też budowane z gotowych skorup, które zabudowuje się we własnym zakresie. Z różnych względów nie zawsze są one więc zgodne ze sztuką, co może mieć istotny wpływ na mniejsze bezpieczeństwo podczas ich użytkowania.
Niektóre modele są jednak chałupniczo budowane od podstaw we własnym zakresie, z tanich materiałów, niezgodnie z projektem i bez zachowania wymagań technologicznych. Te łódki powinniśmy szczególnie dokładnie obejrzeć. Warto jest też skonsultować się z osobami, które posiadają dużą wiedzę na ten temat.
Instalacje (wodna, gazowa, elektronika)
W celu sprawdzenia instalacji wodnej należy zamknąć i otworzyć wszelkie zawory, które znajdują się na łódce. Jeśli łódka posiada wc morskie należy kilkakrotnie wykonać cały cykl wyrzucenia i wrzucenia wody zaburtowej. Jeśli natomiast posiada wc techniczne należy sprawdzić, czy jest kompletne. Jeśli łódka posiada instalacje gazową należy dokładnie ją sprawdzić.
Nie możemy zniechęcać się do kupna łódki jeśli okaże się, że nie wszystkie elementy są w idealnym stanie. Wiele rzeczy możemy naprawić sami – wystarczy jedynie podstawowa wiedza, którą można zdobyć w internecie lub o czym możemy przeczytać w poradnikach żeglarskich. Naprawy, których z różnych przyczyn nie będziemy zdolni wykonać sami, mogą zostać za niewielkie pieniądze zlecone mechanikowi.
Jeśli nie posiadamy specjalistycznej wiedzy nie powinniśmy dokonywać napraw związanych z dużym uszkodzeniem kadłuba czy silnika. W przypadku, gdy zauważymy na łódce ewidentne ślady podtopienia czy zniszczenia kadłuba, powinniśmy dwa razy zastanowić się, czy warto jest inwestować pieniądze w sprzęt, którego naprawa może okazać kosztowniejsza niż oceniliśmy na początku. Jeśli jednak okaże się, że oglądana łódka posiada cenę adekwatną do jej stanu technicznego, wizualnego oraz wieku i stopnia wyeksploatowania, koniecznie musi ona zostać przetestowana na wodzie. Nigdy nie należy kupować łódki, na której nie pływaliśmy!
Jeśli sami nie jesteśmy doświadczonymi żeglarzami powinniśmy poprosić o pomoc kompetentną osobę. Będzie ona w stanie powiedzieć nam, czy dana łódka jest miękka czy twarda, czy ostrzy mocno czy też słabo. Idealnymi warunkami do takiego testu jest silny wiatr. Jeśli istnieje taka możliwość warto jest przed podjęciem końcowej decyzji wyczarterować taką łódkę. Da nam to możliwość dokładnego zapoznania się z nią podczas dłuższego czasu w różnych warunkach. Ahoj przygodo!