Oliwa, olej i ocet to substancje niezbędne w każdej kuchni. Oliwa z oliwek to olej roślinny otrzymywany z owoców oliwki. Ma bardzo specyficzny smak, a zabarwienie od złocistożółtego do żółtozielonego. Oliwa z oliwek jest bardzo wrażliwa na światło i na zmiany temperatur. Powinna być przechowywana w ciemnym miejscu i w temperaturze powyżej 15 stopni, w przeciwnym wypadku może zmętnieć i zjełczeć. Czas przydatności oliwy do spożycia po otwarciu to 8-10 miesięcy.
Oliwa z oliwek pochodzi z krajów śródziemnomorskich, gdzie hodowane są gaje oliwne. Jednak każdy kraj słynie z zupełnie innych walorów smakowych oleju z oliwek. Oliwa z oliwek z Hiszpanii ma bardzo łagodny, owocowy smak. Grecka oliwa to ziołowy aromat i pikantny smak. Olej z oliwek z Włoch trudno scharakteryzować, bo każdy region ma swój charakterystyczny smak i aromat.
Zbiory oliwek odbywają się w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej trwają od października do lutego. Choć produkcja oliwy z oliwek składa się z wielu etapów, to jednak trzeba przeprowadzić ją w krótkim czasie, by nie doszło do fermentacji owoców.
Zgodnie z unijnymi normami wyróżnia się trzy kategorie jakościowe oliwy z oliwek. Znaczenie ma ilość wolnych kwasów tłuszczowych. Najwartościowsza pod względem zdrowotnym, smakowym i odżywczym jest oliwa naturalna, a więc oliwa extra vergin. Powstaje w wyniku tłoczenia na zimno bez sztucznego wspomagania procesu ekstrakcji. W składzie nie może mieć konserwantów ani chemikaliów.
UE wyróżnia również oliwę rafinowaną, a więc oczyszczoną i oliwę zwykłą powstałą w wyniku kolejnych tłoczeń. Produkuje się również oliwę z oliwek do celów farmaceutycznych.
Olej z oliwek swoje właściwości prozdrowotne zawdzięcza przede wszystkim kwasowi oleinowemu. Spożywanie oliwy zalecane jest głównie w profilaktyce chorób serca, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy. Oliwa z oliwek ze względu na dużą zawartość nienasyconych jednonienasyconych kwasów tłuszczowych może pomóc zwalczać stany zapalne i pozbyć się z organizmu wolnych rodników. W oleju z oliwek jest również wiele witamin, w tym najcenniejsze dla zdrowia – A, D, E i K.