Oleje to określenie na wszystkie substancje o oleistej konsystencji, które pozyskiwane są z różnych części roślin. Wytworzyć je można z nasion, owoców, pestek, kiełków i pyłków roślinnych. Wykorzystuje się w tym celu przede wszystkim rośliny oleiste, ale i wiele innych, które mają dobre walory smakowe oraz pozytywny wpływ na organizm.
Większość olejów roślinnych, tak jak i oliwa czy ocet, wykorzystywanych jest w kuchni. To głównie tłuszcz jadalny, ale tak jak oliwa – bywa dodatkowo składnikiem kosmetyków. Oleje wprowadzane są do diety jako środki lecznicze, a nawet wykorzystuje się je jako paliwa.
Najpopularniejszymi roślinami, z których tłoczony jest olej, jest: rzepak, słonecznik, siemię lniane, orzechy włoskie, winogrona.
Tłuszcze roślinne o stałej konsystencji to masło kakaowe, olej jojoba, olej kokosowy, masło shea, olej palmowy, olej drzewny i tokoferol, czyli witamina E. Pozostałe popularne oleje mają postać ciekłą.
Im wyższa temperatura podczas tłoczenia oleju, tym większa utrata cennych właściwości odżywczych i prozdrowotnych. Właśnie dlatego najcenniejsze w diecie są oleje spożywcze tłoczone na zimno.
Oleje jadalne dzieli się również na rafinowane i nierafinowane. Proces rafinacji sprawia, że olej traci intensywny i specyficzny smak, zapach i kolor. Jednak może być wówczas przechowywany i używany znacznie dłużej niż olej nierafinowany, a także może być poddawany wyższe obróbce cieplnej.
Olej rzepakowy i olej słonecznikowy znajdują przede wszystkim zastosowanie w kuchni podczas przygotowywania posiłków, sprawdzają się zwłaszcza przy krótkotrwałym smażeniu. Na zimno, a więc często jako dodatek do sałatek, serwuje się olej lniany, olej sojowy, olej z pestek winogron, olej z orzechów włoskich.
Oleje kosmetyczne to głównie olej z pestek malin, olej ze słodkich migdałów, ale i olej z czarnuszki. Świetnie do pielęgnacji skóry nadaje się olejek jojoba, masło shea, masło kakaowe.
Doceniane są prozdrowotne właściwości olejów takich jak olej z czarnuszki na przeziębienie, olej z wiesiołka na trawienie i zmiany skórne.