Orzechy z botanicznego punktu widzenia stanowią rodzaj suchych owoców zamkniętych, jednonasiennych, odpadających od rośliny matecznej w całości. Te części roślin pełnią jednak istotną rolę w diecie człowieka, dlatego w sztuce kulinarnej mianem orzechów określa się różne nasiona oraz owoce, mające jadalne jądro zamknięte w skorupie lub łupinie. Do najpopularniejszych zaliczamy m.in. orzech włoski, orzechy nerkowca, laskowe, orzechy brazylijskie, migdały czy orzechy pekan. Orzechy są ponadto określane jako bakalie, jednak jest to nieco szersza kategoria, która zawiera w sobie również owoce suszone.
Orzechy jadalne charakteryzują się wysoką zawartością tłuszczu oraz białka. To właśnie te składniki powodują, że są one bardzo kaloryczne, ale przy tym posiadają wysoką wartość odżywczą. Orzechy są bardzo ważne w diecie wegetariańskiej, gdyż ich spożywanie zastępuje białko zwierzęce. Zalecenie spożywania orzechów pojawiło się również w aktualnej piramidzie żywieniowej Instytutu Żywności i Żywienia.
W Polsce uprawiane są przede wszystkim orzechy laskowe oraz włoskie, możliwa jest także uprawa orzeszków ziemnych, zwanych również orzeszkami arachidowymi lub fistaszkami. Pozostałe gatunki sprowadzane są do naszego kraju zza granicy.
Orzechy można kupić łuskane lub w łupinie, a niektóre gatunki, np. orzeszki ziemne można poddać obróbce termicznej, aby nadać im specyficzny smak. Tego rodzaju produkty spożywcze mają niezwykle szerokie zastosowanie w kuchni, można wykorzystać je zarówno w daniach głównych, zupach, deserach, jak i przekąskach. Coraz bardziej popularne w naszym kraju staje się masło orzechowe (z orzechów ziemnych) oraz masło migdałowe. Oba te produkty można wykonać samodzielnie, kupując orzechy i mieląc je na gładką masę.