Jak wybrać najlepszy śpiwór i materac turystyczny?

Aktywny sposób spędzania wolnego czasu nie jest chwilową modą, a stylem życia, który pochłania coraz więcej osób. Spędzanie czasu na łonie natury nie jest już tylko domeną globtroterów. Producenci akcesoriów stworzyli bardzo bogatą i różnorodną ofertę sprzętu turystycznego, z której każdy wybrać może najlepszy dla siebie sprzęt, kierując się preferencjami, przyszłym zastosowaniem, ale i zawartością portfela.

Śpiwór - jaki wybrać?

Przed zakupem warto zapoznać się ze specyfiką poszczególnych modeli aby móc cieszyć się z zakupionego sprzętu przez wiele sezonów. Należy więc już na wstępie postawić sobie kilka pytań: w jakich warunkach będziemy spędzać noc, która konstrukcja najbardziej się w sprawdzi, jakie wypełnienie wybrać i które materiały są najlepsze. W odpowiedzi na te pytania pomocny będzie poniższy tekst.

Jaki kształt śpiwora jest najlepszy?

Jedną z najważniejszych cech, na jakie musimy zwrócić uwagę przy wyborze śpiwora, jest jego kształt. Ma on bardzo duży wpływ na wagę oraz wielkość śpiwora, co jest bezpośrednio związane z indywidualnymi potrzebami.

• Mumie - są to obecnie najpopularniejsze typy śpiworów na rynku. Charakteryzują się one wysoko zapinanym zamkiem oraz przylegającym do głowy kapturem. Mumie mają kształt dopasowany do ciała- zwężają się ku dołowi. Dzięki takiej konstrukcji utrata ciepła została ograniczona do minimum, a jednocześnie umożliwiła ona zredukowanie wagi i objętości (co jest jedną z najistotniejszych kwestii w uprawianiu turystyk).
• Koperta - jest to śpiwór o kształcie prostokąta, najczęściej rozpinanego na całej długości do postaci kołdry (stąd nazwa). Modele takie zajmują z reguły znacznie więcej miejsca niż mumie, są również cięższe. Posiadają jednak więcej przestrzeni wewnątrz, co gwarantuje większy komfort snu. Koperty znajdują zastosowanie w przypadkach, gdy waga i wielkość po złożeniu nie są istotne a więc m. in. na campingach i wszelkich wyjazdach samochodowych.
• Noga słonia - model przeznaczony głównie dla myśliwych, wędkarzy oraz fotografów. Jest to prosty śpiwór o kształcie sięgającej pach tuby. Cechuje się on wyprofilowaną podstawą przypominającą kształt stopy, która umożliwia wygodne stanie lub siedzenie. Część, w której znajdują się stopy jest najczęściej dodatkowo wzmocniona i ocieplana. Większość takich śpiworów posiada regulowane szelki które stabilizują go w odpowiednim miejscu. Niektóre modele posiadają dolny zamek, którego rozpięcie umożliwia stawianie kroków bez potrzeby wychodzenia ze śpiwora.
• Śpiwory specjalistyczne - są to grube, niezwykle ciepłe, puchowe kombinezony. Zarówno nogi, jak i ręce mają osobne rękawy, które umożliwiają swobodne poruszanie się. Śpiwory te wykorzystywane są najczęściej w bardzo niskich temperaturach, przy ekspedycjach na obszarach podbiegunowych oraz w wyprawach wysokogórskich.
• Let’s move - śpiwory te swoją budową bardzo przypominają tradycyjne mumie, różnią się od nich jedynie rozszerzeniem w środkowej części. Poszerzenie śpiwora umożliwia swobodniejszy ruch podczas snu.

Ważne elementy śpiwora

• Kaptur - występuje w śpiworach typu mumia oraz Let’s move. Szczelnie okrywając głowę zabezpiecza ciepłe powietrze przed wydostaniem się na zewnątrz. Warto zwrócić uwagę na to, by w modelu możliwe było regulowanie wielkości otworu za pomocą troczków lub systemu gumek.
• Zamek główny - pozwala na szybkie i wygodne wejście do śpiwora. Jego rozpięcie umożliwia również regulowanie temperatury w przypadku, gdy wewnątrz jest zbyt ciepło. Zamek może być wszyty z lewej strony (wówczas oznaczony jest jako L) lub z prawej (R). Dwa śpiwory o tym samym modelu oraz przeciwległym zamku mogą zostać spięte i używane jednocześnie przez dwie osoby.
• Kieszeń wewnętrzna - bardzo przydatny element śpiwora. Dzięki niemu możliwe jest schowanie małych, ale wartościowych przedmiotów (dokumenty, pieniądze, telefon) wewnątrz śpiwora.
• Listwa ocieplająca - jest to kawałek tkaniny przyszyty wzdłuż całego zamka, która powinna zakrywać go w całości. Ma ona na celu ochronę przed utratą ciepła uciekającego przez szczeliny wszytego zamka.
• Wieszaki - w dolnej części śpiwora znajduje się pętla, dzięki której możliwe jest zawieszenie śpiwora. Jest to zalecany przez producentów sposób przechowywania śpiwora w chwilach, gdy nie jest on przez nas używany.

Jaki materiał śpiwora jest najlepszy?

Zewnętrzna część śpiwora zawsze wykonana jest z materiałów syntetycznych - nylonowych lub poliestrowych, wzmacnianych niekiedy rip-stopem (czyli wzmocnieniem w postaci dodatkowych mocniejszych włókien). Niektóre firmy powlekają swoje produkty impregnatami lub używają membran, przez co śpiwory stają się wodoodporne. Użycie sztucznych tkanin zapewnia ochronę przed zabrudzeniami, a w razie potrzeby, dają możliwość łatwego wyczyszczenia. Materiały takie są też zazwyczaj lżejsze od materiałów naturalnych.

Część wewnętrzna śpiworów do niedawna wykonywana była głównie z bawełny. Poza niewątpliwą zaletą jaką jest przyjemny dla skóry dotyk, tkanina ta posiada również wady - wysoką podatność na brud oraz znaczną wagę. Z tego też powodu coraz częściej odchodzi się od wykorzystania tej tkaniny na rzecz nylonu czy polycottonu (stanowiącego mieszankę nylonu z bawełną). Od niedawna na rynku pojawiły się polarowe wkładki, które obniżają temperaturę komfortu nawet o 6°C. Innymi słowy, śpiwór staje się bardziej uniwersalny i możliwe jest spędzanie nocy w niższych temperaturach.

Jakie wypełnienie śpiwora?

Obecnie wykorzystuje się dwa rodzaje wypełnienia: syntetyczne oraz puchowe. Każde z nich posiada swoje wady i zalety, i odpowiednie jest do innych zastosowań. 

• Wypełnienie syntetyczne - najczęściej są to włókna poliestrowe pokryte warstwą sylikonową, dzięki której stają się one bardziej odporne na wilgoć. Śpiwory te nadają się więc do wędrówek po terenach podmokłych, jak również w turystyce wodnej. Wypełnienie może być ułożone z jednej lub dwóch warstw. W przypadku niższych temperatur, należy stosować śpiwory z konstrukcją dwuwarstwową. Wadą wypełnienia syntetycznego jest stosunkowo duża waga, przez co śpiwory po spakowaniu zajmują więcej miejsca niż śpiwory puchowe.
• Wypełnienie puchowe - jest to naturalny puch kaczy lub gęsi. Pod względem stosunku wagi do jakości izolacji od zimna, wypełniacz ten jest obecnie bezkonkurencyjny. Z tego względu śpiwory takie wykorzystywane są podczas ekspedycji polarnych i wysokogórskich. Śpiwory puchowe cechują się też wyższą trwałością. Wadą takiej ociepliny jest jej wysoka podatność na wilgoć. Jeśli dostanie się ona w strukturę śpiwora, puch zbija się tracąc właściwości izolacyjne. Inną ich wadą jest także wyższa cena. Ponadto, często nie mogą być stosowane przez alergików.

Przy kupnie śpiwora puchowego należy zwrócić uwagę na kilka parametrów:

• Stosunek procentowy puchu do pierza. Im mniej pierza znajduje się w mieszance, tym jest ona cieplejsza. W śpiworach wysokiej jakości stosunek ten wynosi do 90/10 (90% puchu). Zdarza się jednak, że w sprzęcie ekstremalnym wykorzystywane są mieszanki 95/5 (95% puchu).
• Współczynnik CUI, czyli ilość cali sześciennych, jaką zajmie jedna uncja puchu (ok. 28 gram) po sprasowaniu na 24 godziny i rozprężeniu. Im wyższa wartość CUI, tym lepsza właściwość izolacyjna puchu. Wyniki powyżej 550 CUI uznawane są za dobre, powyżej 650 CUI za wyjątkowo wysokie.
• Waga wypełnienia puchowego. Śpiwory letnie puchowe mają 200-300 gr, zimowe i ekspedycyjne – do 1300 g

Porównanie wypełnienia puchowego i syntetycznego.

• Puch - zalety: waga, trwałość, bardzo dobre właściwości termiczne, dobra zdolność kompresji
  Puch - wady: wysoka cen, mała odporność na wilgoć, nie nadaje się dla alergików
• Syntetyk - zalety: odporność na wilgoć, niska cena
  Syntetyk - wady: waga, niższa trwałość

Termika śpiwora - na co zwrócić uwagę?

Istnieje ujednolicony sposób oznaczania termiki śpiworów, nazwany europejską normą EN 13547. Przedstawia ona temperatury, w jakich użytkownik będzie odczuwał komfort snu.

• Obszar komfortu (TComfort, od +22 do +4 st. C) - to temperatury, w jakich zdrowy człowiek o standardowym wzroście, wadze, przy typowym stopniu zmęczenia oraz po zjedzonym posiłku, jest w stanie spędzić noc w pozycji zrelaksowanej.
• Obszar dolnej granicy (TLimit, od +4 st. do -1 st. C) - jest to obszar temperatur, gdzie najniższa temperatura określa granice, w której mężczyzna o typowej wadze, wzroście, przy normalnym stopniu zmęczenia i po posiłku, jest w stanie spędzić noc w pozycji skulonej. Należy zwrócić tu uwagę na fakt, że kobiety mają o 5-7 st. C wyższe wymagania, co do komfortu cieplnego.
• Obszar ekstremalny (TExtream, od -1 do -18 st. C) - jest to temperatura graniczna, w której przeciętny mężczyzna ze względu na zbyt duże zimno nie będzie mógł przespać całej nocy, a u kobiety wystąpi hipotermia po 6 godzinach od zaśnięcia. Spędzania nocy w takich temperaturach należy bezwzględnie unikać.

Jaki śpiwór do jakich potrzeb?

• Śpiwory letnie i schroniskowe - kategoria ta przeznaczona jest dla osób, które planują podróżować w lecie, wybierają się w ciepłe strony świata lub korzystają ze schroniska. Śpiwory takie posiadają mniej ociepliny, a temperatura ich komfortu wynosi 10-15 stopni C. Do takich potrzeb doskonale nadają się śpiwory typu kołdra, który jest wygodniejszy, ale nieco cięższy. Gdy mamy w planach wędrowanie z plecakiem turystycznym powinniśmy wybrać mały, lekki śpiwór z dodatkowym workiem kompresyjnym. Gdy dysponujemy większą kwotą możemy pokusić się o śpiwór puchowy (z ilością puchu od 200-300 gram), który przy odpowiednim użytkowaniu z pewnością będzie nam służył przez wiele sezonów.
• Śpiwór trzysezonowy - nadają się one do spędzania nocy w plenerze od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Temperatura komfortu wynosi w nich do -5 st. C. Śpiwory takie mają najczęściej kształt mumii, z dobrze dopasowanym, grubym kapturem. Waga ich zależy od rodzaju ociepliny. Śpiwory syntetyczne ważą najczęściej około 1,5-2 kg. Doskonale sprawdzają się w miejscach, gdzie może występować duża wilgotność. W przypadku, gdy przemieszczamy się z plecakiem i zależy nam na każdym gramie, powinniśmy wybrać ocieplinę puchową (z 400-700 g puchu).
• Śpiwór zimowy - doskonale nadają się dla zaawansowanych turystów i podróżników, którzy mają w planach np. wysokogórską wyprawę zimową. W śpiworach takich wykorzystuje się najlepsze materiały i wypełnienia, dzięki czemu zapewniają komfortowy sen w temperaturze dochodzącej do -20 stopni C. Śpiwory zimowe posiadają najczęściej wypełnienie w postaci puchu (700-1000g). W przypadku ociepliny syntetycznej wykorzystywane są rozwiązania o najlepszej termice i najniższej wadze, jednak rzadko zdarza się, aby ważyły mniej niż 2kg.
• Śpiwory ekspedycyjne - stosowane głównie przez himalaistów i polarników. Zapewniają użytkownikowi komfortowy sen w temperaturach spadających poniżej -40 st C. Wykorzystywane są tu niemal wyłącznie ociepliny puchowe, gdzie waga wynosi powyżej 2 kg. W przypadku wykorzystania ociepliny syntetycznej wzrasta ona do 3-4 kg.

Jaki materac turystyczny wybrać?

Poza odpowiednim śpiworem, wybór materaca w bardzo dużym stopniu wpływa na komfort biwakowania. Również w przypadku tego zakupu należy zapoznać się z rodzajami mat i wybrać najodpowiedniejszą dla naszych potrzeb.

Rodzaje materacy turystycznych

Maty - charakteryzują się niewielkimi rozmiarami po złożeniu. Najczęściej są bardzo lekkie, chronią przed zimnem oraz wilgocią gruntu. Mają jednak również wadę – nie są tak komfortowe, jak materace pompowane. Maty dzielimy na:

• Podkładziny wojskowe - czyli stosowany w armii filcowy koc wykonany z wełny, akrylu i poliamidu. Doskonale chroni od zimnego gruntu. Zajmuje bardzo mało miejsca, nie gwarantuje jednak komfortu spania. Doskonale nadaje się dla osób poszukujących ekstremalnych wrażeń, którym bardzo zależy na jak najmniejszej wadze ekwipunku.
• Mata samopompująca - po rozłożeniu mata wypełnia się powietrzem, staje się sprężysta i wygodna do spania. Złożona nie zajmuje przy tym dużo miejsca. Jest to kompromis pomiędzy komfortem jaki daje dmuchany materac, a gabarytami karimaty. Waga wynosi od 600 g do 3,5 kg.
• Karimata - największym jej plusem jest bardzo niska waga (250-400 g) oraz cena. Złożona zajmuje mało miejsca, można ją przypiąć do zewnętrznej części plecaka. Dostępne są modele jedno, dwu i trzywarstwowe, które zapewniają różną protekcję przed zimnem i wilgocią.
• Alumaty (izomaty, karimaty alu) - dzięki powierzchni pokrytej aluminium dają bardzo wysoką ochronę przed zimnem. Grubość nie przekracza 2-3 mm co jednak wpływa na komfort spania. Doskonale nadaje się wszędzie tam, gdzie wymagana jest mała waga (ważą około 100 g) i duża ochrona przed wyziębieniem organizmu.

Materace pompowane - izolację od zimna tworzy tu powietrze. Im grubsza jego warstwa w macie, tym większa protekcja od zimna. Materace różnią się głównie wielkością po złożeniu, co przekłada się na możliwość ich wykorzystania w różnych sytuacjach. Duże materace wykorzystywane stacjonarnie mogą ważyć do 12 kg. Turystyczne natomiast ważą około 2,5 kg. Warto zwrócić uwagę na fakt, że tego typu materace wymagają dodatkowego sprzętu w postaci pompki, która znacznie ułatwia szybkie i efektywne napompowanie sprzętu.