Jak wybrać dobrą lornetkę lub teleskop?

Lornetki - jak kupić?

Lornetka, najprościej ujmując, składa się z obiektywów, pryzmatów i okularów, zamkniętych w osobnych lunetach dla każdego oka osobno. Lunety w wielu modelach są równocześnie ustawiane. Możliwości sprzętu związane są z cechami budowy danego typu (jak szerokość soczewki) oraz z wykorzystanym materiałem.

Podstawowe parametry to:

• powiększenie,
• średnica obiektywu.

Są to wielkości, jakie wystąpić muszą w każdym opisie i mówią najwięcej o możliwościach sprzętu. Zapisywane są często w układzie dwóch liczb przedzielonych znakiem „x” np. 10x50. 10 w tym przypadku opisuje możliwość dziesięciokrotnego przybliżenia obiektu, a 50 oznacza obiektyw o średnicy 50 mm. Powiększenie w lornetkach przeznaczonych do obserwacji z ręki nie powinna przekraczać 10-12 razy.

Sprzęt o większym przybliżeniu wymaga użycia statywu, który stabilizuje obraz. Średnica obiektywu wiąże się ze zbieraniem światła, a co za tym idzie, z jasnością obrazu i komfortem użytkowania (większa jasność pozwala na lepsze dostrzeganie szczegółów wieczorem czy podczas gorszej pogody).

Przy wyborze lornetki należy kierować się porą korzystania ze sprzętu. Do obserwacji w dzień lepiej nadają się lornetki o mniejszej średnicy obiektywu (np. 7x35, 8x40), a w nocy o większej – np. 5x55, 8x50. Lornetki przeznaczone do korzystania w ciągu dnia posiadają obiektyw do 42 mm, uniwersalne (dzień i noc) 50 mm, a sprzęt nocny – powyżej 50 mm.

Spotkać możemy się z zapisem składającym się z trzech liczb np. 5-7X50. Dwie pierwsze liczby pokazują zakres zmiennego przybliżenia. Lornetka taka oferuje przybliżenie od 5x do 7x.

Zwrócić należy także uwagę na pole widzenia, jakie oferuje sprzęt. Jest to obszar, który będzie widoczny przez okular lornety z odległości 1000 m. Obowiązuje tu zasada – czym większe powiększenie, tym mniejsze pole widzenia.

Lepsze lornetki mają wysoką wartością odstępu źrenicy wejściowej. Wielkość ta określa, na jakiej maksymalnej odległości może znajdować się źrenica obserwatora, przy zachowaniu pełnego pola widzenia (oko nie musi więc dotykać lornetki). Jest to szczególnie ważne dla osób dotkniętych astygmatyzmem.

Specjalne zastosowania lornetek niosą za sobą inne cechy pożądane:

• Turystyczna/podróżnicza – powinna charakteryzować się lekkością i wytrzymałością, a najlepiej także wodoodpornością. Dość mała, wykonana z wytrzymałego materiału. Lepszy sprzęt posiada dodatkowe powłoki chroniące obiektyw, łączy się to jednak z wyższą ceną produktu. Wodoodporność będzie natomiast warunkiem koniecznym dla żeglarzy.
• Spacerowa – lornetka przeznaczona do obserwacji krajobrazu, dzikiej zwierzyny lub ptaków powinna być lekka, najlepiej składana (kompaktowa). Nie musi być droga, ani posiadać dobrych parametrów. Obiektyw o małej szerokości (dzienny) wystarczy w zupełności.
• Myśliwska – sprzęt dla leśników czy myśliwych musi charakteryzować się dobrym obrazem, oddającym szczegóły otoczenia, nawet przy gorszym świetle. Najlepiej, gdy lornetka odporna jest na zmiany pogody i posiada ochronne warstwy na obiektywie (co zwiększa cenę produktu) oraz powłoki antyrefleksowe. Lornetka powinna być wysokiej jakości i zapewniać lepsze widzenie w nocy (szersza średnica obiektywu).

Nie zapominajmy o praktycznych dodatkach – futerale na delikatny sprzęt czy pasku do noszenia większej lornetki na szyi.

Teleskopy - jak wybrać?

Wybór najlepszego teleskopu nie jest łatwy – sprzęt jest drogi, każdy model inny, a przeznaczenie sprzętu prowadzi do odmiennych wyborów. Zakup sprzętu należy podeprzeć racjonalnym stwierdzeniem, czy astronomia ma szansę stać się pasją na dłużej.

Jeśli nie jesteśmy pewni stałości nowego hobby najlepiej na początek ograniczyć się do prostszego sprzętu np. małej lornetki przeglądowej, która pozwoli na obserwację mgławic, galaktyk czy konstelacji. Sprzęt ten będzie mógł być wykorzystywany także do obserwacji przyrody.

Najlepiej przy wyborze kierować się możliwościami osoby, dla której sprzęt jest kupowany. Teleskop dla najmłodszych powinien spełniać proste zadanie - rozbudzenia pasji i zainteresowania astronomią. Najlepszy byłby więc model prosty w obsłudze, stabilny i niekoniecznie drogi. Z bardziej skomplikowanym sprzętem poradzić mogą sobie jedynie obserwatorzy bardziej wprawieni, którzy zapoznali się z zasadami optyki.

Nie należy wierzyć zupełnie w zapewnienia producenta odnośnie uzyskiwanego przybliżenia. Jest ono zależne od wielu czynników, zwłaszcza ograniczeń atmosferycznych. Warto wiedzieć, że przybliżenie równe jest dwukrotnej średnicy lustra lub obiektywu (w milimetrach), np. teleskop 100mm daje możliwość uzyskania powiększenia maksymalnego 200x (przy bardzo dobrych warunkach pogodowych).

Początkujący entuzjaści powinni inwestować w poręczne teleskopy o dobrej jakości. Astronomowie-hobbyści obserwują najczęściej spektakularne elementy, takie jak jasne planety czy księżyc, przy czym mieszkańcy terenów miejskich pogodzić muszą się z mniejszą widocznością ciał niebieskich.

Miejsce zamieszkania powinno być ważnym czynnikiem wyboru – obserwator z małym balkonem w bloku powinien postawić na wygodę i zainwestować w dobrą lornetkę lub mały teleskop soczewkowy. Posiadacze ogrodów czy innych miejsc pozwalających na częstą i nieskrępowaną obserwację rozważyć mogą zakup dużego teleskopu stacjonarnego.

Warto przemyśleć kwestie przenoszenia oraz przechowywania sprzętu. Statyw powinien pozwalać na swobodne przemieszczanie obiektu. Ważna jest także kwestia dodatkowych akcesoriów. Teleskopy często nie są wyposażone w żadne okulary, trzeba je więc osobno nabyć. Przy zakupie  należy kierować się już radami specjalistów lub hobbystów sprzedających danych sprzęt, by kupić nowszy/lepszy model.

Pamiętajmy o gwarancji, która jest niezbędna w przypadku tak drogiego i delikatnego sprzętu oraz o zachowaniu dużej rozwagi i nie kupowaniu pod wpływem impulsu.