Dyski, napędy, nośniki - ABC kupującego

Zakup sprzętu komputerowego nie należy do najłatwiejszych zadań. Spora liczba produktów, różne parametry i odmienne zastosowania powodują zamęt w głowie kupującego. Jeśli nie posiadamy profesjonalnej wiedzy i przygotowania technicznego, powinniśmy kierować się podstawowymi zasadami, które pozwolą na dokonanie najlepszego wyboru.

Dysk twardy - wydajność komputera

Dysk twardy (z angielskiego hard disk drive), jest jednym z podstawowych elementów w każdym komputerze. Odpowiada on za pamięć masową, służąc do magazynowania danych. To tam przechowywany jest system operacyjny, zainstalowane programy, etc. Najpopularniejsze wymiary płyt to 5,25” i 3,5”.

Wybór odpowiedniego dysku jest o tyle istotny, iż obok procesora i pamięci RAM, decyduje on w znacznej mierze o wydajności złożonego komputera. W wyborze najlepszego sprzętu pomoże nam odpowiedź na pytanie – do czego dany dysk będzie służył.

Jest to część sprzętu, która najczęściej podlega wymianie – zazwyczaj gdy oferowana pamięć nie jest już wystarczająca lub z powodu większych wymagań (np. związanych z grami komputerowymi), którym nie może sprostać stary dysk. O jakich parametrach powinien wiedzieć każdy laik, zainteresowany zakupem dysku na własną rękę?

Dla dysków twardych najważniejszymi parametrami są:

• pojemność,
• szybkość transmisji danych,
• czas dostępu do danych,
• prędkość obrotowa dysków magnetycznych,
• średni czas bezawaryjnej pracy (MTBF).

Najważniejsza jest pojemność dysku. Wielkości obecnie oferowane mogą wprawiać w zdumienie – producenci oferują do 3 TB, przy czym jeszcze kilka lat temu standardem było 20 GB. Ogólna zasada mówi, iż czym większa pojemność, tym wyższa cena. Przy zakupie dysku powinniśmy więc faktycznie oszacować preferowaną wielkość. Zależne jest to od sposobu korzystania z komputera – czy instalowane są programy o dużej objętości, czy przechowujemy filmy i zdjęcia. itp. Obecnie do standardowego użytku domowego najczęściej poleca się dyski o objętości 500 GB.

Aby zwiększyć pamięć komputera, nie trzeba wymieniać całego dysku – wystarczy dokupić kolejną pamięć i zainstalować ją obok starej. W momencie, gdy obudowa nie pozwala na dołączanie nowego dysku twardego, można zainwestować w dysk zewnętrzny, który to umożliwia nie tylko magazynowanie danych, ale także wygodne przenoszenie ich. Najczęściej jest on przyłączany poprzez port USB.

Pamiętajmy, że najnowsze modele oferujące najwyższą pojemność, cieszą się dużym początkowym zainteresowaniem, co w pierwszych miesiącach sprzedaży znacznie winduje cenę. Najlepiej wstrzymać się wówczas z zakupem i zaczekać na obniżkę, która z pewnością nastąpi.

Dla maksymalnej wydajności zaleca się posiadanie dwóch dysków – jednego z systemem operacyjnym, a drugiego z programami i plikami. Pierwszy dysk – systemowy – nie musi charakteryzować się dużą pojemnością. Drugi natomiast powinien posiadać jak największą objętość, która pozwoli na magazynowanie wszystkich danych i plików (jak filmy, zdjęcia, pliki muzyczne i graficzne). Zakup dwóch dysków o mniejszej pojemności jest zazwyczaj bardziej opłacalny finansowo niż zakup jednego, dużego.

Zwiększona wartość bufora pamięci wpływa na szybszą pracę komputera, zwłaszcza w kontekście zadań obciążających znacznie system. Standardowy obecnie bufor wynosi od 8 do 16 MB. Ważną cechą dysku jest jego interfejs.

Przeważająca część kupowanych obecnie komputerów wyposażona jest w wewnętrzny twardy dysk typu SATA. Jest to standardowe rozwiązanie, wybierane głównie ze względów ekonomicznych i praktycznych – łatwiejsze jest przyłączenie dysku do płyty głównej. Zakupiony dysk powinien być wyposażony w interfejs SATA, SATAII lub SATA 6Gb.

Alternatywę do dysków magnetycznych stanowią dyski SSD (ang. Solid State Drive). Są one nowszej generacji – zapewniają szybszą pracę i wydajność, lecz ich cena jest na razie bardzo wysoka. Czasem wykorzystywane są jeszcze dyski PATA, lecz oferują one wolniejszą pracę i są bardziej archaiczne.

Ważna jest także sama budowa sprzętu. Na dysk twardy składa się obudowany, wirujący talerz (lub kilka talerzy) oraz głowica elektromagnetyczna, służąca do zapisu i odczytu danych (na każdy talerz przypada jedna głowica odczytu i jedna zapisu). Talerze zazwyczaj są zbudowane są ze stopów aluminium, na które nanoszone są warstwy nośnika magnetycznego o grubości kilku mikrometrów.

Do domowego użytku najlepiej sprawdzą się jednotalerzowe dyski o prędkości obrotowej  minimum 7200 na minutę. Im szybciej obracają się talerze dysku, tym komputer działa sprawniej i jest wydajniejszy. Obniża się wówczas czas reakcji komputera na działanie użytkownika. Osoby ceniące sobie ekologię powinny zastanowić się nad wyborem dysku z serii Green.

Dzięki obniżonej prędkości obrotowej - mniejszemu poborowi energii i wydzielanym cieple - są one mniej inwazyjne dla środowiska. Z prędkością obrotową ściśle łączy się szybkość transmisji danych. Jest to parametr pokazujący, jak wiele operacji dysk przeprowadzi w ciągu jednej sekundy. Za operację rozumiemy tu odczyt lub zapis fragmentu danych.

W opisie może zostać zawarta informacja określająca czas dostępu do danych  (czasu między wysłaniem żądania a otrzymaniem odpowiedzi). Oczywiście im jest ona niższa, tym lepiej. Nie zawsze znajdziemy jednak informację dotyczącą średniego czasu bezawaryjnej pracy. Z całą pewnością, lepszy jest dysk pracujący dłużej bez problemów.

Mniej doświadczeni użytkownicy przed zakupem powinni prześledzić zestawienia dysków twardych różnych producentów.  W celu wybrania najlepszego modelu za najniższą sumę należy wyszukać i porównać parametry modeli z jednej półki cenowej.

Napędy - do odczytu i zapisu danych

Napęd to część komputera, która za pomocą wiązki lasera odczytuje i zapisuje zapisuje, dane na nośnikach optycznych. Obecnie sprzęt ten stanowi już standard w wyposażeniu.

Najczęściej stosowane napędy, służące do odczytu danych to:

• CD-ROM – najstarszy z modeli napędu, czytający płyty CD formatach CD-R, CD-ROM, CD-RW;
• nagrywarka CD-ROM – napęd pozwala nie tylko na czytanie płyt ale także zapis własnych danych na czystym nośniku (zwany potocznie wypalaniem płyt);
• DVD-ROM – napęd czyta wcześniejsze formaty CD oraz DVD w formatach DVD±R, DVD±RW, DVD-ROM,
• combo CD/DVD – łączy cechy nagrywarki CD oraz DVD-ROM
• nagrywarka DVD - napęd pozwala nie tylko na czytanie płyt CD i DVD, ale i na zapis danych
• nagrywarka Blue-Ray - napęd czytający oraz nagrywający płyty CD, DVD oraz Blu-Ray

Nowsze rozwiązania wypierają starsze i mniej efektywne (np. nagrywarka DVD prawie w zupełności zastąpiła modele zapisujące tylko na CD).

Najważniejszym parametrem, na który kupujący powinien zwrócić uwagę, to prędkość odczytu/zapisu. Wielkość ta podawana jest w wielokrotnościach podstawowej prędkości 1x (która inną wartość posiada dla płyt CD, DVD i Blue-Ray).

Jeśli w opisie nagrywarki DVD znajduje się wartość 8x to znaczy., że wybrany sprzęt przewyższa ośmiokrotnie wartość wzorcowej prędkości. Parametr ten przedkłada się bezpośrednio na czas, w jakim uzyskamy nagraną płytę lub odczytamy dane z nośnika. Obecnie napędy DVD powinny czytać płyty z prędkością od 4x -24x.

Płytę CD powinniśmy móc nagrać z prędkością 24x lub 52x. Pamiętajmy, że prędkość podana przez producenta stanowi maksymalną wydolność, rzadko osiągalną, ze względu na niespełnianie innych wymagań sprzętowych.

Napędem dysków elastycznych w skrócie FD (z ang. floppy disc) stanowi dziś praktycznie historię. Ze względu na małą pojemność oraz nietrwałość danych, format ten został wyparty.

Nośniki - do gromadzenia danych

Najczęściej stosowane obecnie nośniki optyczne to wszelkie rodzaje płyt CD, DVD i Blu-Ray. Standardowa średnica wynosi 12 cm, choć spotkać można także tzw. minidisc.

Poszczególne płyty różnią się między sobą pojemnością - standardowe CD – 700MB, DVD – 4,7 GB i Blue Ray – 25 GB. W każdej z kategorii dostępne są także nośniki o powiększonej pojemności.

Przy wyborze płyt należy zwrócić uwagę na maksymalną osiągalną prędkość zapisu. Część nośników pozwoli np. na zapis z prędkością 4x, a inne – 52x.

Płyty CD i DVD posiadają dodatkowo często w nazwie określenie -R i +R. Początkowo różnica pomiędzy dwoma rodzajami była znaczna, część sprzętu nie radziła sobie z odtwarzaniem informacji zapisanych na którymś z formatów. Dziś praktycznie nie zauważymy różnicy.

Specjalny typ stanowi format RW. W przypadku płyt CD i DVD pozwala on na wielokrotny zapis danych, także w postaci sesji (a więc informacje nagrywane są etapowo – po jakimś czasie możliwe jest dogranie jakichś danych). Płyty te można wyczyścić i nagrać ponownie nawet do 1000 razy.

Przy zakupie nośników optycznych pamiętajmy, aby w przypadku danych, które powinny przetrwać dłużej, wybierać droższe modele znanych marek. Tańsze płyty stosować można do chwilowego użytku, ponieważ już po kilku miesiącach mogą nie nadawać się do ponownego odczytu.

Płyty Blu-Ray (BD-R), ze względu na większą pojemność, najprawdopodobniej wyprą płyty DVD (choć prędkość nagrywania jest niższa). Już dziś rynek produktów opartych o ten format rozwija się prężnie, a ceny maleją.